Ücretlilerin gelirlerinin enflasyon karşısındaki yenilgisinin göstergesi olarak açıklanan veriler, dar gelirlilerin ve sabit gelirlilerin gıda ağırlıklı harcamalarına dayanıyor.
TÜRK-İŞ Araştırması Nisan 2023 sonuçlarına göre; Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve yeterli beslenmesi için aylık gıda harcaması bedeli ( açlık sınırı) 10 bin 135,50 TL’ye yükseldi.
Giyim, barınma (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için gerekli olan gıda harcamaları ile diğer aylık harcamaların toplam bedeli ( fakirlik sınırı) 33 bin 14,66 TL’ye yükseldi.
tek bir çalışan “yaşam maliyeti”aylık 13 bin 167,15 TL’ye yükseldi.
Mutfak enflasyonu
TÜRK-İŞ verilerine göre 2023 Nisan ayı “mutfak enflasyonu”ndaki değişim şöyle:
Ankara’da yaşayan 4 kişilik bir ailenin “gıda” için yapması gereken asgari harcama bedelinde bir önceki aya göre yüzde 5,67 artış oldu.
Dört aylık değişim oranı yüzde 24,65 oldu.
Son on iki ay itibarıyla değişim oranı yüzde 90,38 oldu.
On iki aylık ortalamalarla karşılaştırıldığında ise değişim oranı yüzde 115,74 olarak hesaplandı.
Harcama kümelerine göre değişiklik
TÜRK-İŞ hesaplamasına dayalı ve doğrudan piyasadan derlenen fiyatlar ile karşılaştırıldığında, harcama kümelerine göre Nisan 2023 itibarıyla gıda ürünlerinde gözlenen değişim şu şekilde oldu:
● Süt, yoğurt, peynir salkımına;
Süt ve yoğurt fiyatları bir miktar gerilerken, peynir fiyatları bir miktar arttı.
● Et, tavuk, balık, yumurta, bakliyat ve yağlı tohumlar kümesinde;
Bu kümelenmedeki tüm hayvansal protein kaynaklarında yüksek fiyat artışları yaşandı. Ortalamada ilk kez balık 140 TL’yi, dana eti 300 TL’yi, kuzu eti 350 TL’yi geçerek rekor kırdı. Yumurta 3,5 TL. Bir ayda balık, kuzu eti, dana eti, tavuk ve yumurta fiyatları sırasıyla yüzde 9, yüzde 21, yüzde 25, yüzde 11 ve yumurta fiyatları yüzde 3 arttı.
15 Nisan’da başlayan açık deniz avlanma yasaklarının başlamasıyla birlikte tezgahlardaki balık çeşitliliği azaldı. Yeşil mercimekte değişme olmazken, kırmızı mercimekte ortalama kilogram fiyatı yüzde 5 azaldı. Nohut fiyatı sınırlı düzeyde gerilerken, kuru fasulye fiyatı yüzde 3, yağlı tohum fiyatı ise yüzde 8 arttı.
● Ekmek ve tahıllar kümelenmesinde;
Pirinç ve un fiyatlarında bir ayda sınırlı bir artış gözlendi. Bulgur yüzde 4, makarna yüzde 5 arttı. İrmik fiyatı yüzde 4 düştü. Ramazan ayının ardından Ankara’da ekmek fiyatlarında bu ay da değişiklik olmadı.
● Yaş sebze-meyve kümesinde;
İlçe pazarlarında taze soğan, marul gibi salata yeşillikleri ile pırasa ve lahana gibi yeşil yapraklı sebzelerin fiyatları sırasıyla yüzde 20 ve yüzde 15 arttı. Yemek sepetinde bu ayın en yüksek zamanı yüzde 40 artışla 30 TL’ye çıkan kuru soğanda yaşandı. Bunu yüzde 33 ile patates izledi. Örtü altı sebzelerinden patlıcan, kabak, domates ve hıyarın fiyatları düşerken, biberde artış yaşandı. Fasulye ortalama 33 TL’den mahalle pazarlarında yerini bulurken, bakla ve bezelye fiyatlarında düşüş yaşandı. Kabak ve limon da bu ay yükselişte. Kış meyveleri mandalina ve greyfurt stantları terk ederken portakal fiyatı değişmezken armut fiyatı düştü. Geçen ay marketlerde en az 40 TL’den satılmaya başlayan çilek bu ay 20 TL’ye kadar geriledi.
Erik, yenidünya ve şelale gibi yeni yaz meyveleri ortalama 45 TL’den satılmaya başlandı. Yerli muzun fiyatı 25 TL’ye kadar yükselirken, ithal muzlar fiyatının çok yüksek olması nedeniyle alışverişlerde teşhir edilemedi. Sebzelerin ortalama kg fiyatı 20,26 TL, ortalama meyve kg fiyatı 19,02 TL oldu. Hesaplamada 26 adet sebze ve 6 adet meyve olmak üzere 32 kalemdeki fiyat değişimleri dikkate alınmıştır. Bu ay ortalama meyve-sebze kg fiyatı 18,65 TL olarak belirlendi.
● Uçucu yağ kalıntılarının bulunduğu kümede;
Son bir ayda ayçiçek yağı, tereyağı, margarin ve zeytinyağı fiyatları sabit kaldı.
● Son sette yer alan besinler arasında;
Tuz hafiftir; yeşil zeytin yüzde 4, pekmez yüzde 6 arttı. Siyah zeytin, çay ve reçel fiyatları düşük; Bal yüzde 4, salça yüzde 5 azaldı. Ihlamur, şeker ve baharat fiyatları sabit kaldı.
